Osobnik znad Odry

Wspominając w „Kręgach obcości” o zmianach w IBL-u w okresie stanu wojennego Michał Głowiński pisze:

Jesienią 1984 roku mianowano nowego dyrektora, a został nim na cztery lata Witold Nawrocki. Jako o kandydacie mówiło się też o cieszącym się złą sławą partyjnym aktywiście z Wrocławia, X.Y., podobno marksistowskim filozofie. Fama głosiła, że w tej konkurencji Nawrocki miał być „tym lepszym”. Może był – nie mogę niczego w tej materii powiedzieć, bo z owym osobnikiem znad Odry nie dane mi było się zetknąć.

A mnie było. Nawet do Brazylii zawędrowała ze mną jego książeczka z esejami (wspomnieniami?). w której pisał o swoich latach wykładów jako asystent na uniwersytecie białostockim. Tak tam był zadowolony z siebie, że nie doczytałem daleko, bawiło mnie tylko, że stał się specjalistą od estetyki i etyki. O jego profesurze we Wrocławiu nie wiedziałem, byłem wówczas na antypodach, ale zerknięcie na jego stronę z Wikipedii zaskoczyło mnie brakiem informacji o studiach filozofii zaczętych właśnie we Wrocławiu.

Niedługie poszukiwania w Sieci pokazały, że nie zostało to całkiem w niepamięci. W bardzo grzecznym i ciepłym wywiadzie z 2013 roku (na cztery lata przed jego pełnym odejściem ze świata filozofii marksistowskiej) jest ta wymiana uwag:

Rozpoczął pan studia w 1962 roku na Uniwersytecie Wrocławskim, skończył je w 1966 roku na Uniwersytecie Warszawskim. I co wydarzyło się dalej?

Tak: zacząłem je we Wrocławiu, ale w ich trakcie przeniosłem się do Warszawy, bo chciałem posłuchać mądrych ludzi, jak Leszek Kołakowski, Zygmunt Bauman, Adam Schaff, Bronisław Baczko, Stefan Morawski i in.

Chętnie wierzę, choć myślę, że niezbyt uważnie słuchał tych myślicieli, skoro do końca życia pozostał marksistą. Ale znam pewne wydarzenie, które mogło być i innym powodem przenosin do stolicy. A w owych czasach taka sztuka (i to nie tylko bez straty roku akademickiego, ale i kończąc studia w cztery lata) dowodziła znacznego specyficznego talentu – i poparcia. Niestety Wikipedia ani się nie zająknie od kiedy do kiedy „ów osobnik znad Odry” był w PZPR, czyli kwestia nie zostanie tu wyjaśniona.

Wspomniane wydarzenie zamknęło się w murach uniwersyteckiego akademika na Krzykach, na ulicy Pocztowej. W moim pokoju było sześciu studentów matematyki, w sąsiednim – czterech czy pięciu studentów filozofii. Wyróżniał się tam pod każdym względem małomówny, silnie zbudowany człowiek z okularami o bardzo grubych soczewkach. Wszyscy podziwialiśmy to, że filozof, a uprawia kulturystykę. „Osobnik” był jego bliskim przyjacielem, ale kiedyś pokusiła go stówa w ubraniu kolegi. Szczęśliwym (a może nieszczęśliwym) przypadkiem poszkodowany szybko ustalił kto mu pomniejszył zasoby materialne, po czym starannie i dokładnie obił byłego przyjaciela. I ten natychmiast zanikł tak z akademika, jak i z Wrocławia.

Oczywiście zdarzenie to nie ma najmniejszego znaczenia, ważne, że bohater opowieści był estetą, etykiem, wykładowcą, bardzo cenionym (także prez siebie samego) i życzliwie opisywanym w internetowej prozie.