A zaczęło się tak niewinnie

A imię jego 44.

Jak to „kogo?”, przecież to oczywiste, Isaaka Newtona. Miał 44 lata gdy w roku 1686 zakończył pisanie Matematycznych zasad filozofii naturalnej i w następnym roku wyszły one drukiem.

Jak pamiętamy, giganci umysłu, wyprowadzający ludzi ze starożytnych przekonań o organizacji świata i fenomenalnymi krokami wprowadzający to, co dziś nazywamy fizyką, nie opierali się ani Kościołowi ani Biblii. Co więcej, prawie wszyscy oni wielką część swego czasu i energii oddawali teologii i metafizyce. Gdzie nie zacząć wyliczanie, iluś z nich zostanie niesprawiedliwie pominiętych, więc ani lepszym, ani gorszym jest rozpoczęcie od Kopernika.

Kanonik Kopernik delikatnie przedkładał hipotezę o tym które ciało niebieskie wokół którego krążyło, ale zachowywał koncepcję oryginalną, że trajektoria to okrąg – i zmierzał do eliminowania mnogości dziwnych krzywych, epicyklów; okręgi miały wystarczyć. Niestety, szczegóły obserwacji hipotezy nie potwierdzały, więc ciekawą hipotezę odłożono do lamusa. Ale nie na zawsze.

Galileusz był przyjacielem i protegowanym papieża – a odkrycie, że trajektoria pocisku to parabola (a nie dwa połączone odcinki, jeden na wzlot, a drugi na spadanie) przygotowywało grawitację na wejście do opisu kosmosu, ale też zapowiadało zupełnie nieprzewidziane zamieszanie w pojęciach. Przedtem było jasne, w doskonałym Niebie ruchy są po doskonałych krzywych, czyli po okręgach, a na tym padole zła – po prostych odcinkach. A tu raptem mamy na Ziemi ani jedno, ani drugie. Niewinnie wyglądająca parabola, zwiastun przyszłych rewolucji.

Kepler był zupełnym religijnym świrem, choć jako astrolog cesarza Rudolfa II miał z tego dochód i poważanie. Przywołał model Kopernika argumentem, że Słońce jest w centrum świata tak jak Jezus jest w centrum wiary. I szukając magicznych powiązań dostrzegł świetnie pasujące dane z eliptycznymi trajektoriami. Nie wiedział dlaczego pasują, ale nie kłopotało go to. Elips nie było w Biblii, ale argumentacja była tak religijna, że nie atakowano go za te elipsy.

Kartezjusz miał kłopoty z Kościołem, ale nie za bezbożność, a za typ wiary. I to jakiej wiary! Któż nie pamięta jego zdecydowanego osądu, że ateusz nigdy nie będzie dobrym matematykiem, bo. Dopełniać zdania dzisiaj już nie muszę, bo. Ale pomysł powiązania krzywych z równaniami umożliwiał dyskursy o porządku świata prowadzone w języku matematyki, a nie teologii.

No i czas na przywołanie kolejnego giganta, który także szukał słów, by jak najwierniej przekazać boskie zamiary w sposób jasny i zrozumiały. I gdy to uczynił (w dziele wspomnianym na początku wpisu)…

Zdumiewające. Tam nic nie było o Bogu, jego zamiarach i teologii. Dlaczego??

(A potem taka moda chwyciła).

Do niektórych pytań człowiek wraca immer wieder, by nie znajdując rozsądnych wyjaśnień, prawie zapominając o pytaniu, znienacka, przypadkiem, nieoczekiwanie znaleźć odpowiedź. Niektóre z moich pytań tego typu wyjaśniły się kiedyś prawie elementarnie (trywialnie, mówiąc matematyczną gwarą), inne wprowadziły mnie w labirynt trudnych lektur. A w tym przypadku odpowiedź, kóra mnie zadowoliła, znalazłem w urywku pewnej książki. I ten urywek przepisuję tu dla zainteresowanych (przepraszam, że bez przekładu, ale ja jestem szukacz i czytacz ale nie tłumacz).

Problem z głowy, wołowi lżej.